معاونت در قتل در قانون مجازات اسلامی ، آقای (الف)با استفاده از داروی کشنده که قبلا توسط (ج)در اختیار او قرار گرفته ، قصد کشتن (ب) را داشته است.بدین منظور با دوستش آقای (د)قضیه را در میان میگذارد .مشارالیه نیز به نزد (ب) رفته و با توسل به حیله و نیرنگ او را سوار خودروی خود کرده و به اتفاق به منزل (الف)وارد میشوند.
معاونت در قتل با سم
سوال:
آقای (الف)با استفاده از داروی کشنده که قبلا توسط (ج)در اختیار او قرار گرفته ، قصد کشتن (ب) را داشته است.بدین منظور با دوستش آقای (د)قضیه را در میان میگذارد .مشارالیه نیز به نزد (ب) رفته و با توسل به حیله و نیرنگ او را سوار خودروی خود کرده و به اتفاق به منزل (الف)وارد میشوند.سپس (الف) به آشپزخانه رفته و به عنوان پذیرایی ، سه لیوان شربت تهیه میکند و داروی کشنده را در داخل یکی از لیوانهای شربت ریخته تا آن را به (ب) بدهد و اورا به قتل برساند . اما حین ورود به اتاق پذیرایی ناگهان برق ساختمان قطع میشود و مشارالیه سینی محتوی لیوانهارا روی میز پذیرایی قرار داده و از اتاق خارج میشود و پس از وصل برق و مراجعت به اتاق لیوانهای شربت را هر سه نفر مینوشند .ساعتی بعد حال آقای (د)به علت مسمومیت به هم میخورد و معلوم میگردد که آقای (الف)لیوان محتوی داروی کشنده را به جای (ب)به آقای (د)داده و او نیز آن را نوشیده . به محض انتقال وی به بیمارستان ،نامبرده فوت میکند و پزشک قاونی نیز علت مرگ را مسمومیت حاد با داروی کشنده تشخیص داده و جواز دفن صادر می کند.
معاونت در قتل با سم
در جریان رسیدگی، آقایان (الف و ب)دستگیر و توقیف میشوند و سپس آقای (ج)نیز به جهت اقرار به تهیه و تسلیم داروی کشنده (الف)به آنها ملحق میشود.متعاقب آن آقای (الف)مدعی میگردد که قصد کشتن (د) را نداشته است.با توجه به صورت مسئله و بر فرض صحت مندرجات آن ،چنانچه شما قاضی رسیدگی کننده به این پرونده باشید :
اولا: آقایان (الف. ب. ج) را قابل تعقیب کیفری میدانید یا خیر ؟
ثانیا: حکم قضیه و نوع اتهام انتسابی به متهمان میزان مجازات آنها را به تفکیک و با ذکر مواد قانونی مربوط مرقوم فرمایید.
پاسخ:
در بند الف ماده (295) قانون مجازات اسلامی آمده است ، در موارد زیر دیه پرداخت میشود :
قتل یا جرح یا نقص عضو که بطور خطای محض واقع میشود و در آن صورتی ک جانی نه فصد جنایت نسبت به مجنی علیه را داشته باشد و نه قصد فعل واقع شده بر او را ،مانند آنکه تیری را به قصد شکاررها کند و به شخصی برخورد نماید .
همچنین در ماده (296)قانون مجازات اسلامی در مواردی هم که کسی قصد تیر اندازی به کسی یا شِی یا حیوانی را داشته باشد و تیر او به انسان بی گناه دیگری اصابت کند ، عمل او خطای محض محسوب میشود .
به استنباط از مواد فوق ، شخص (الف) هر چند قصد فعلی که مقدمه جنایت است را داشته اما هرگز قصد وقوع آن بر مجنی علیه ، یعنی شخص (د) را نداشته است .
بنابراین بر خلاف جنایت عمدی و شبه عمدی ، که در هر دو مورد جانی فعل واقع شده بر مجنی علیه را قصد می کند، اما در جنایت خطای محض ، جانی فاقد قصد(عنصر روانی جرم) نسبت به عمل انجام شده است.
در شرح لمعه شهید ثانی (جلد 10 ،صفحات 105،106)آمده است
” الخطاء المحض : مثل ان یرمی حیوانا فیصیب انسانا ، او انسانا معینا فیصیب غیره “
همچنین سید محمد جواد العاملی در مفاتیح الکرامه می گوید : ” اذا رمی انسانا فاصاب و غیره و هذا من خطاء المحض و مرجعه الی عدم قصد الانسان والشخص”
بنابراین شخص (الف) چون قصد کشتن شخص (ب) را داشته و اشتباها بدون اینکه قصد جنایت نسبت به شخص (د) را داشته باشد مرتکب چنین عملی شده است .
بنابراین جنایت او به استناد مواد (295) و (296) قانون مجازات اسلامی ،، خطای محض بوده و دیه به استناد ماده (305) قانون مجازات اسلامی ، در خطای محض در صورتی که قتل با بینه یا قسامه و یا علم قاضی ثابت شود ، پرداخت دیه بر عهده عاقله است و اگر با اقرار قاتل یا نکول او از سوگند یا قسامه ثابت شود بر عهده خود اوست .
و شخص (ب) هیچ گونه جرمی توسط توسط وی صورت نگرفته و اتهامی متوجه او نیست .
در خصوص اتهام شخص (ج) که داروی کشنده توسط وی در اختیار (الف) قرار گرفته، باید موضوع را از دو جنبه بررسی کرد:
اولا: آیا شخص (ج) به قصد معاونت در قتل ، داروی کشنده را در اختیار (الف) قرار داده یا خیر ؟
معاونت در قتل بازخوانی یک پرونده
ثانیا : اگر به قصد معاونت بوده در موضوع معنونه امکان تحقق معاونت وجود دارد یا خیر ؟
با در نظر گرفتن ماده (43) قانون مجازات اسلامی و تبصره یک آن،برای تحقق معاونت در جرم ، وجود وحدت قصد و تقدم ویا اقتران زمانی بیم عمل معاون و مباشر جرم شرط است پس اگر شخص (ج) به قصد کشتن شخص (ب)داروی کشنده در اختیار (الف)قرار داده باشد ، مورد از موارد معاونت در قتل است .
و از طرفی معاونت خود یک جرم عمدی است و فقط در جرایم عمدی تحقق میابد بنابراین در موضوع معنونه ، شخص (ج) داروی کشنده را برای شخص (ب) در اختیار الف قرار داده نه کشتن شخص (د) و به علت خطای شخص (الف) فردی غیر از فرد مورد نظر کشته شده است و جنایت مرتکب اصلی، خطای محض محسوب میشود و شخص (الف) حقیقتا قصد کشتن (د) را نداشته و مساعدت کننده شخص (ج) نیز فاقد چنین قصدی بوده است .جرم معاونت بنابر توضیحات فوق تحقق پیدا نمیکند و اتهامی از جهت معاونت در قتل متوجه شخص (ج) نمیباشد .سوال : معاونت در قتل با استفاده از سم ،سوال : معاونت در قتل با استفاده از سم
