مطالبه دیه در حوادث ورزشی ، مربيان ورزشي به لحاظ وظيفة خطير و پرمسئوليّت پرورش و تربيت ورزشكاران دائماً در معرض استرس، تنش و خطرات گوناگون قرار دارند. صدمات و لطمات جسمي و رواني به ورزشكاران آماتور و غيرحرفه‌اي بويژه در ورزش‌هايي كه با درگيري فيزيكي شديد توأم است مانند بوكس، كاراته، تكواندو و.. موجب شده است كه اهميّت نقش مربيان ورزشي در كاهش و يا فقد اينگونه خسارات «جسمي و رواني» بيش از گذشته به چشم آيد.برخي از اين صدمات در رقابت‌هاي ورزشي خشن، طبيعي بوده و مطابق نظر اكثريت قريب به اتفّاق كارشناسان ورزشي و حتّي حقوقدانان، جُزئي از اينگونه ورزش‌ها محسوب مي‌شود.
اثبات و انواع تقصیر
بی احتیاطی و بی مبالاتی
مسئولیت مدنی ناشی از حوادث ورزشی ، اثبات تقصير مربيان ورزشي به‌دليل بي‌احتياطي، بي‌مبالاتي و…، در مراجع ذيصلاحِ پيش‌بيني شده در قوانين و مقررات موضوعه، ميسّر نبوده و يا به سختي قابل اثبات است. مضافاً اينكه، ورود اشخاص حقيقي به اماكن ورزشي و ثبت‌نام در ورزش خشن و توأم با درگيري فيزيكي شديد، به معناي پذيرش كلّية مخاطرات ناشي از حوادثِ قابل پيش‌بيني و يا قبول احتمال وقوع آن در هنگام تمرين و يا رقابت‌هاي ورزشي است.در واقع ورزشكار مورداشاره با پذيرش خطرات ناشي از عمليات اينگونه ورزش‌هاي سخت و خشن، به ورزش موردعلاقه خود مبادرت مي‌نمايد. و اين در حاليست كه در صورت وقوع هرگونه حادثة ناشي از عمليات ورزشي مانند نقص عضو، جراحت و…، هيچگونه مسئوليّتي متوجه مربيان ورزشي نبوده و از اين حيث در مراجع قضاييِ صالحه قابل پيگرد نيستند.هر چند اين نظريه مي‌تواند تا حدودي قابل قبول باشد ليكن اين بدان معنا نيست كه مربيان ورزشي را در بروز حوادث ناشي از عمليات ورزشي مطلقاً مبرّي از مسئوليت بدانيم. زيرا مهم‌ترين و اصلي‌ترين وظيفة هر مرّبي در هنگام پرورش و تربيت ورزشكاران اين است كه با اعمال مراقبت و محافظت در حدّ معقول و متعارف، از ايجاد خطرات احتمالي و يا قابل پيش‌بيني جلوگيري نمايد.
مسئولیت به دلیل قصور و کوتاهی مربی
ضمن اينكه، مربيان ورزشي را مي‌توان بدليل قصور و كوتاهي در برخي از وظايف مرتبط با ورزش در حال تعليم به ورزشكاران مسئول دانست.چنانكه برخي از فقها و صاحبنظران مانند صاحبان كتب جواهرالكلام و اَلْمغُني، مربيّان شنايي را كه كودكي جهت تعليم به آنها سپرده شده و به هنگام شنا غرق گرديده، ضامن دانسته‌اند. زيرا، مربيان مذكور در اجراي مراقبت و محافظت در حدّ معقول و متعارف از شاگرد خود قصور نموده‌اند و به همين دليل هم نبايد در مسئوليّت آنها ترديد نمود.
انواع تقصیر با توجه میزان
برخي از حقوقدانان فرانسوي «تقصير» را، به سه دستة تقسیم کرده اند
سنگين 2 سبك 3 بسيار سبك، تقسيم كرده‌اند.
آنها معتقدند كه قصور و كوتاهي اينگونه افراد يعني «مربيان ورزشي» هنگامي ضمان‌آور است كه تقصير ايشان عادتاً قابل تحمّل نباشند. ضمن اينكه خطاهاي قابل اغماض براي آنان (مربيان ورزشي) ايجاد مسئوليّت نمي‌كند.اصرار بيش از حدّ مربيان به ورزشكاران مصدومي كه بطور كامل از بند مصدوميّت رها نشده‌اند به منظور حضور آنان در ميادين و رقابت‌هاي ورزشي، مي‌تواند زمينة بروز حوادث جبران‌ناپذيري را براي اينگونه ورزشكاران فراهم نمايد. و يا اصرار يك مربي ورزش خشن مانند «كانگ‌فو» به اينكه ورزشكار تحت تعليم بدون رعايت موارد ايمني مانند استفاده از كلاه مصوّب، ضربه‌گير و… به مبارزات تمريني مبادرت نمايد از جمله مواردي است كه در صورت بروز حادثه، مربّي مسئول بوده و تقصير وي نيز عادتاً قابل تحمّل و اغماض نخواهد بود.هر چند مربيان ورزشي در صورت تقصير مسئول بوده و در اين خصوص بايد پاسخگو باشند ليكن جبران خسارت وارده توسّط اينگونه افراد مستلزم شرايطي است
شرایط جبران خسارت مربیان بعد از تقصیر
1ـ مربي ورزش در انجام مراقبت و محافظت به ميزان قابل توجّهي قصور نموده باشد. بدين معنا كه تقصير وي عادتاً قابل تحمّل و اغماض نباشد.
2ـ حوادث ناشي از عمليات ورزشي، در اماكن ورزشي‌يي كه مطابق قوانين و مقرّرات موضوعه تعريف شده‌اند صورت بگيرد. حوادث ناشي از عمليات ورزشي‌يي را كه در غير از اماكن ورزشي صورت گرفته نمي‌توان به مربيان ورزشي مُنتسب نموده و آنها را از اين حيث مسئول دانست.
3ـ مربيان ورزشي، داراي تجربه و تحصيلات كافي در رشته تخصصي بوده و از سوي مبادي ذيصلاح داراي كارت مربيگري باشند. مطالبه دیه در حوادث ورزشی
4ـ تقصير مربيان ورزشي اعم است از فعل مانند اصرار به حضور ورزشكاران مصدومي كه هنوز سلامتي خود را بازنيافته‌اند و واداركردنشان به انجام فعاليت‌هاي ورزشي؛ و ترك فعل مانند عدم آموزش صحيح و كافيِ ورزشِ موردنظر و يا عدم آماده‌سازي بدني ورزشكارِ تحت تعليم…
آیا در هر شرایطی مربیان باید خسارت پرداخت نمایند
بنابر آنچه گفته شد هرگاه مربيان ورزشي، وظيفه مراقبت و محافظت از ورزشكاران خود را در حدّ معقول و متعارف انجام دهند هيچگونه تقصيري متوجّه ايشان نبوده و در صورت بروز حوادث ناشي از عمليات ورزشي، مسئوليّتي از اين حيث نخواهند داشت.
«منابع و مآخذ» 1ـ حقوق ورزشي، «آقايي‌نيا ـ حسين» دكتر، نشر ميزان، 13912ـ مسئوليت مدني، «كاتوزيان ـ ناصر» دكتر، نشر شركت سهامي انتشار، 1391- 3ـ جواهرالكلام، «نجفي ـ محمّدحسن»، نشر داراحياء التراث‌العربي، جلد اوّل- 4ـ اَلْمغني، «ابن قدّامه ـ عبدالله»، نشر مركز اطلاعات و مدارك اسلامي» قم، 1387- 5 ـ قانون مسئوليّت مدني، مصوّب 7 ارديبهشت ماه 1339-
اميد وكيلي‌خواه – دانش‌آموختة حقوق عمومي و مدرّس دانشگاه
مطالبه دیه در حوادث ورزشی
