مسئولیت مدنی افراد در حوادث: گاهي اوقات انسان بدون آن‌كه قصد ضرر زدن و اضرار به ديگري داشته باشد با انجام کاری يا عدم انجام كاري براي خود مسئوليت ايجاد مي‌كند. يكي از اين موارد درخصوص نحوه استفاده افراد از اموال و حيواناتي است كه موجب مي‌شود به ديگري ضرر وارد شود كه در قانون مجازات اسلامي از آن تحت عنوان تسبيب در جنايت ياد شده است
مسئولیت مدنی افراد در حوادث
پرسش: اگر كسي در ملك خود آتش روشن كند و آن آتش به خانه ديگري سرايت كند، مسئول است؟
پاسخ: اگر كسي در ملك خود به مقدار نياز يا زائد بر آن آتش روشن كند و بداند كه به جايي سرايت نمي‌كند و معمولاً هم چنين آتشي به خانه ديگر سرايت نمي‌كند (براي مثال در خانه خود شعله گاز خوراك‌پزي را روشن كند) ولي اتفاقاً به خانه ديگر سرايت كند و موجب خسارت شود مسئوليتي ندارد اما اگر در ملك خود آتشي روشن كند كه عادتاً به محلي ديگر سرايت كند يا بداند كه اين آتش به جاي ديگر سرايت خواهد كرد مسلماً بايد خسارت را بپردازد. گرچه به مقدار نياز خودش روشن كرده باشد. براي مثال كشاورزي علف‌هاي هرز ملك خود را با بنزين آتش مي‌زند و در كنار ملك او كشتزار گندم و خرمن كشاورز ديگري قرار دارد. مسلماً سرايت چنين آتشي به محصولات همسايه قابل پيش‌بيني نيست. همچنين است اگر كسي در ملك ديگري بدون اجازه صاحب آن آتشي روشن كند يا در معابر عمومي بدون رعايت مصلحت رهگذران آتش روشن كند. (مانند روشن كردن آتش در مراسم چهارشنبه سوري) و اين عمل به ديگران خسارت مالي يا جاني وارد كند، روشن كننده آتش يا برپاكننده آتش مسئوليت خواهد داشت اگر چه قصد ضرر رساندن به ديگري را نداشته باشد.البته اگر كسي آتشي روشن كند و ديگري مال شخصي را در آن بيندازد و بسوزاند، روشن‌كننده آتش مسئوليتي ندارد و شخص دوم ضامن است.
پرسش: در صورت حمله حیوانات اهلی یا وحشی که دارنده آن موظف به نگهداری آنهاست سهل انگاری نموده و این موجب صدمه به افراد شود آیا مالک مسئوليتي دارد؟
پاسخ: صاحب هر حيواني كه خطر حمله و آسيب رساندن آن را مي‌داند بايد آن را حفظ كند و اگر بر اثر سهل‌انگاري موجب تلف يا خسارت شود صاحب حيوان مسئول است و اگر از حال حيوان كه خطر حمله و زيان رساندن به ديگران در آن هست، آگاه نباشد يا آن كه آگاه باشد ولي توانايي حفاظت از حيوان را نداشته باشد و در نگهداري آن كوتاهي نكند مسئول پرداخت خسارت نيست اما اگر حيوان به ديگري صدمه بدني وارد كند پرداخت ديه برعهده صاحبش است.
پرسش: اگر حيوانی به شخصی حمله نماید و آن شخص در دفاع از خود به آن حيوان صدمه وارد كند، مسئول است؟
پاسخ: هرگاه حيواني به كسي حمله كند و آن شخص به عنوان دفاع از خود به مقدار لازم حيوان را دفع كند و اين دفاع موجب مردن يا آسيب ديدن آن حيوان شود، شخص دفاع‌كننده ضامن نيست و نبايد خسارتي بپردازد. همچنين اگر آن حيوان را از هجوم به جان يا مال ديگري به‌عنوان دفاع به مقدار لازم باز دارد و همين كار موجب تلف يا آسيب حيوان شود، دفاع‌كننده مسئوليتي نخواهد داشت.
پرسش: اگر كسي وارد خانه يا آپارتمان ديگري شود و سگ خانه به او آسيب برساند، آيا صاحبخانه مسئول است؟
پاسخ: هرگاه كسي با اجازه وارد خانه يا ملك كسي شود و سگ خانه به او آسيب برساند در هر صورت صاحبخانه مسئوليت دارد. ولی ورود بدون مجوز به حریم شخصی و حمله حیوان بر عهده خود شخص می باشد
پرسش: اگر صاحب حيوان آن را در جايي متوقف كند، در مورد خسارت‌هايي كه آن حيوان به اموال يا اشياء يا اشخاص ديگر وارد مي‌كند مسئول است؟
پاسخ: هرگاه كسي كه سوار حيوان است، حيوان را در جايي متوقف كند ضامن تمام خسارت‌هايي است كه آن حيوان وارد مي‌كند و اگر كسي حيواني را بزند و آن حيوان براثر زدن خسارتي را وارد كند، شخص زننده عهده‌دار خسارت خواهد بود.
پرسش: اگر كسي در ملك خود براي حفاظت اموالش موانعي ايجاد كند و كسي با آن برخورد كند، مسئول است؟
پاسخ: در صورتي كه مالك براي حفاظت اموال و ملك خود از سرقت سيم خاردار را روي ديوار ملك خود به نحوي قرار داده باشد كه رهگذران به طور عادي با آن برخورد پيدا نمي‌كنند، هرگاه فردي با رفتن بالاي ديوار به قصد سرقت يا جرم ديگر با آن برخورد كند و دچار آسيب شود و يا حتي بميرد، مسئوليتي متوجه صاحب ملك نيست.
پرسش: اشيايي كه اشخاص بر روي ديوار خانه خود قرار مي‌دهند ممكن است ايجاد مسئوليت كند؟
پاسخ: اگر كسي چيزي را روي ديوار خود قرار دهد مانند گلدان، شيشه ترشي و… بر اثر حوادث پيش‌بيني نشده مانند توفان به معبر عام بيفتد و موجب خسارت شود مسئوليتي ندارد مگر آن كه آن را طوري گذاشته باشد كه عادتاً سقوط كند.
پرسش: اگر كسي با اجازه صاحب ملك در آن چاهي بكند و كسي در آن بيفتد، چه كسي در آن مسئول است؟
پاسخ: اگر كسي در ملك خود چاهي بكند يا مايع لغزنده‌اي بريزد و… و اين عمل به ديگري آسيب وارد كند مسئوليتي ندارد. البته به شرط آن كه خسارت ديده بدون اجازه صاحب ملك وارد ملك شده باشد و همچنين اگر كسي در ملك ديگري با اجازه صاحب آن چاهي حفر كند يا مايع لغزنده‌اي بريزد و شخص ثالثي بدون اجازه صاحب ملك وارد آن ملك شود و آسيب ببيند، كسي كه چاه را حفر كرده يا مايع لغزنده را ريخته است، مسئوليتي ندارد. البته بايد توجه داشت كه در اين حالت
اگر مالك، شخصي را كه بر اثر نابينايي يا تاريكي آگاه به وجود چاه و يا ريختن مايع لغزنده نيست به منزل خود دعوت كند مسئول پرداخت خسارت و ديه است.
پرسش: خسارت و صدمات ناشي از عوامل طبيعي براي صاحب مال ايجاد مسئوليت مي‌كند؟
پاسخ: اگر بر اثر يكي از عوامل طبيعي مانند سيل و … آسيب و خسارتي وارد شود، هيچ‌كس ضامن نيست.
پرسش: اگر كسي بدون اجازه صاحب ملك چاهي در آن ملك حفر كند و شخص ثالثي بدون اجازه وارد شود، چه كسي مسئول است؟
پاسخ: در اين حالت كسي كه بدون اجازه چاهي كنده يا مايع لغزنده‌اي ريخته و يا به طور كلي اقدامي كرده كه موجب آسيب يا خسارت ديگري شده است، مسئوليت جبران خسارت و پرداخت ديه را دارد اگرچه شخص مصدوم يا زيان‌ديده بدون اجازه وارد آن شده باشد.
پرسش: كساني كه براي عرضه كالا يا خدمات در خيابان بساط پهن مي‌كنند يا با قرار دادن وسيله نقليه در پياده‌رو دست‌فروشي مي‌كنند چه مسئوليتي دارند؟
پاسخ: هرگاه كسي كالايي را كه به منظور خريد و فروش عرضه مي‌شود يا وسيله نقليه‌اي را در پياده‌رو قرار دهد و موجب خسارت شود عهده‌دار خسارت آن خواهد بود.
پرسش: در همه موارد فوق براي مطالبه ديه و يا خسارت چه اقدامي بايد انجام داد؟
پاسخ: در مورد ديه با تقديم شكايت به دادسراي عمومي و انقلاب محل وقوع جرم وتشكيل پرونده كيفري، آسيب ديده مي‌تواند، صدمات وارده به خود را جبران كند. ولي درمورد خسارات وارده به متضرر از اقدامات فوق، بايد با تقديم دادخواست حقوقي حسب مورد به شوراي حل اختلاف يا دادگاه عمومي حقوقي اقدام كرد. (اگر خسارت کمتر از بیست ميليون تومان باشد به شورای حل اختلاف ارجاع شود.) ولی اگر بیش از بیست میلیون تومان باشد به دادگاه حقوقی محل ارجاع می گردد
مسئولیت مدنی افراد در حوادث
