مجازات شهادت دروغ ، جرم شهادت کذب در صورتی مستوجب مجازات است که ؛ ادای شهادت در دادگاه و نزد مقامات رسمی صورت گرفته باشد .این جرم از جمله جرائم مطلق و عمدی است . بنابراین نمی توان کسی را که سهواً و به اشتباه مبادرت به بیان کذبیات آن هم در قالب شهادت نموده است
شرایط و نحوه تحقق جرم شهادت کذب :
۱- ادای شهادت دروغ باید در دادگاه به عمل آید و شهادت خارج از دادگاه و مراجعی که به آنها دادگاه اطلاق نمی‌گردد مشمول حکم این ماده نمیباشد .
۲- ادای شهادت دروغ بایستی در نزد مقامات رسمی باشد . بنابراین چنانچه فردی که استماع شهادت مینماید صلاحیت استماع را نداشته باشد نمی‌توان ادای شهادت را مشمول این ماده دانست.
ـ نظریه ۳۲۳۴ / ۷ – ۹/۹/۱۳۷۹ اداره حقوقی قوه قضائیه : با توجه به اطلاق و عموم ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی مقامات رسمی اختصاص به مقامات قضائی ندارد و لذا اگر کسی مثلاً در اداره ثبت احوال به دروغ شهادت دهد که فلان شخص صاحب فرزندی بنام فلان شده است و این شهادت مؤثر در صدور شناسنامه مورد شهادت گردد مشمول ماده ۶۵۴ قانون مجازات اسلامی خواهد بود .
درصورتی که شهادت کذب پیگیری گردد :
در صورتی که شهادت کذب در دادگاه صالح به موجب حکم قطعی به اثبات برسد در این صورت چنین موضوعی ( شهادت دروغ ) موجب بطلان حکم است و هر حکمی که بر این اساس صادر شود بلااثر میگردد .** لذا ؛
در صورتی که محکومٌ به موجود باشد ، باید مسترد شود و اگر ممکن نباشد باید شهودی که شهادت کذب داده‌اند غرامت ( خسارت ) را بپردازند ، که در اینخصوص نیزماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی متعرض بحث جبران خسارت توسط شهود کذب نشده است ، همانطور که مطابق با قواعد کلی مسؤولیت مدنی ، هرگاه کسی سبب ورود خسارت گردد ، باید جبران نماید ، در این جا نیز شهود باید خسارت زیان دیده را جبران نمایند .
همچنین ماده ۲۰۱ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفریمقرر داشته :
« در مواردی که دادگاه از شهود مطلعین درخواست ادای شهادت و یا اطلاع نماید و بعد معلوم شود که خلاف واقع شهادت داده‌اند اعم از این که به نفع یا ضرر یکی از طرفین دعوا باشد علاوه بر مجازات شهادت دروغ چنانچه شهادت خلاف واقع آنان موجب وارد آمدن خسارتی شده باشد به تأدیه آن نیز محکوم خواهند شد . »
نتیجه شهادت کذب :
۱- مجازات سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون جزای نقدی ( ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی )
۲- شهادت دروغ موجب بطلان حکم است و هر حکمی که بر این اساس صادر شود بلااثر است اگر محکومٌ به موجود باشد مسترد شود و اگر ممکن نباشد باید شهودی که شهادت کذب داده‌اند غرامت ( خسارت ) را بپردازند .
۳- مطابق قواعد کلی مسؤولیت مدنی ، هرگاه کسی سبب ورود خسارت گردد، باید جبران نماید در شهادت کذب نیز شهود باید خسارت زیاندیده را جبران نمایند .
۴- در امور کیفری یکی از جهات درخواست تجدید نظر دروغ بودن شهادت شهود است .
۵- چنانچه شاهد پس از اتیان سوگند شهادت دروغ بدهد با احراز این موضوع برای دادگاه، مجازات سوگند و شهادت دروغ قابل جمع است. همچنین اگر شهادت دروغ در مورد حدود، قصاص یا دیات باشد، قاعده جمع مجازات‌ها اعمال میگردد.
۶- اگر دو نفر شهادت دهند به آنچه که موجب قتل است مثل ارتداد یا چهار نفر شهادت دهند به آنچه که موجب رجم است مثل زنا و بعد از اجراء حد یا قصاص ثابت شود که شهادت دروغ داده‌اند قاضی و مامور از طرف او که حد یا قصاص را اجرا کرده است ضامن نیستند بلکه قصاص بر شهود کذب است. با رد دیه به آنهابه خاطر اینکه شهود کذب سبب تلف شده‌اند و در اینجا سبب اقوی از مباشر است.
