قانون جدید تابعیت فرزندان مادر ایرانی : نمایندگان مجلس کلیات لایحه اصلاح قانون تکلیف تابیعت فرزندانی را که مادر آنها ایرانی است و پدر تبعه کشوری دیگر، تصویب کرد. با تصویب این لایحه بیش از ۱۵۰ هزار کودک دارای مادر ایرانی تابعیت ایرانی به دست می‌آورند.
لایحه اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی با ۱۸۸ رای موافق، ۲۰ رای مخالف و سه رأی ممتنع از مجموع ۲۲۶ نماینده حاضر در جلسه به تصویب رسید.
دولت حسن روحانی در آبان سال گذشته لایحه اعطای تابعیت سیاسی به فرزندانی که مادر آنها ایرانی است را تصویب کرد و چند هفته پیش نیز این مصوبه را به مجلس داد. روز گذشته نیز ۱۷۰ استاد و پژوهشگر علوم اجتماعی در نامه‌ای به نمایندگان مجلس خواستار تصویب این لایحه شدند و عدم تصویب آنرا موجب افزایش نارضایتی و آسیب‌های اجتماعی دانستند. اصلاح قانون تابعیت فرزندان مادران ایرانی بارها در مجلس مطرح شده و به نتیجه نرسیده بود.
استدلال مخالفان وموافقان چیست؟
این لایحه مخالفانی هم داشت مانند فرهاد تجری، نماینده قصر شیرین که گفته است:«این قانون باز کردن دریچه کشور برای کسانی است که ممکن است به لحاظ امنیتی برای کشور مشکل ایجاد کنند.» او به وضعیت کار و اشتغال جوانان اشاره کرده و افزوده است: «ما در زمینه کار و اشتغال و معیشت جوانان مشکل داریم، در این شرایط به دنبال اعطای تابعیت به کسانی هستیم که ممکن است در این زمینه برای کشور ایجاد مشکل کنند.»
اما علی ربیعی، وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی در صفحه توییتر خود تصویب این لایحه را “یک فوریت رفتار اخلاقی با هویت انسان‌ها” دانسته و نوشته است:« بیش از ۱۵۰ هزار کودک دارای مادر ایرانی با این مصوبه هویت ایرانی می‌یابند، این لایحه، حمایت از زنان ایرانی نیز هست.»
او می‌گوید: «به رغم حرف‌های مخالفین این لایحه سبب امنیت افزایی می‌شود و هیچ بار اقتصادی ندارد.»
معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور و لعیا جنیدی، معاونت حقوقی دولت در دفاع از این لایحه صحبت کردند.
پایگاه اطلاع رسانی دولت نیز به نقل از علی اوسط هاشمی، فعال سیاسی و استاندار سابق سیستان و بلوچستان نوشته است: «با توجه به اینکه در استان های سیستان و بلوچستان و کردستان مسئولیت داشته ام با موضوع بی هویتی تعداد زیادی انسان مواجه بوده ام، می دانم تعداد زیادی از ایرانیان مرز نشین ما به دلیل تشکیک در پروسه احراز هویتشان از خدمات سجلی و اوراق شناسایی محرومند و ضرورت دارد تجدید نظری در اصلاح قوانین قدیمی صورت گیرد.»
نوجوانان زیر ۱۸ سال معضل امنیتی جمهوری اسلامی؟
بر خلاف نظر مخالفان که دادن تابعیت به فرزندان مادران ایرانی را مشکل امنیتی تلقی می‌کنند، لعیا جنیدی معاون حقوقی رییس جمهور ندادن هویت ایرانی به این افراد را سبب مشکلات امنیتی دانسته و تاکید می‌کند: «جمعیتی در ایران از مادر ایرانی متولد می شوند ما آن ها را ایرانی نمی دانیم این افراد احساس تبعیض جدی خواهند کرد و به مرور زمان در برابر نظم اجتماعی خواهند ایستاد و می توانند برای کشور خطر امنیتی ایجاد کنند پس نیاز جدی در این زمینه وجود دارد که نباید در این نیاز تردید کنیم.»
به باور او: «نباید در مورد فرزندان زیر ۱۸ سال نگرانی امنیتی داشته باشیم.» او در سخنان خود به مثالی اشاره می‌کند که جای زیادی برای مخالفت‌خوانی با این لایحه نمی‌گذارد و می‌گوید: «مریم میرزاخانی نابغه ایرانی ریاضیات تا آخرین لحظه عمرش به دنبال این بود که فرزندش هویت ایرانی داشته باشد.»
بر اساس قوانین جاری ایران، تابعیت ایرانی از طریق مادر منتقل نمی‌شود.
محمود رحیمی جهان‌آبادی، نماینده تربت جام، در موافقت با این لایحه گفت که قانون فعلی که انتقال تابعیت را تنها از طریق پدر می‌داند، مربوط به سال ۱۳۱۳ و در دوره رضاخان تصویب شده و آن دوران را به “زمانی که زن را به عنوان یک کالا و وسیله در نظر می‌گرفتند” توصیف کرد و گفت: “بر اساس کدام منطق اعطای تابعیت یا انتقال خون از مادر به فرزند را رد و زن را از این حق محروم می کنید”.
مصطفی کواکبیان، نماینده تهران نیز در مخالفت با این طرح گفت: “اگر بدون برنامه‌ریزی و حساب و کتاب عمل کنیم مشکلاتی خواهیم داشت، بعضی در تشریح این موضوع، مبحث شرعی بودن ازدواج زنان را مطرح می کنند در صورتی که این موضوعی حقوقی است”.
در سال ۱۳۹۴ نیز لایحه “اعطای تابعیت به فرزندان مادران ایرانی” در مجلس ایران مطرح شد اما در آن زمان نماینده دولت محمود احمدی‌نژاد با آن لایحه مخالفت کرده و آن را “باعث تشویق مهاجرت به ایران ” دانستند.
نمایندگان مجلس هفتم ایران در آن سال به کلیات این طرح رای ندادند.
محدودیت تحصیلی و کاری برای آنهایی که ساکن ایران هستند و یا محدودیت ورود به “سرزمین مادری” و نیاز به گرفتن روادید برای آنهایی که در خارج زندگی می‌کنند از جمله مشکلات کسانی است که مادر ایرانی دارند اما تبعه ایران نیستند.
بیشترین تعداد این افراد، پدر عراقی یا افغان دارند و مادران آنها، زنان ایرانی هستند.
ماده ۹۷۶ قانون مدنی ایران:
اشخاص ذیل تبعه ایران محسوب می شوند:
۱- کلیه ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آنها مسلم باشد. تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آنها مورد اعتراض دولت ایران نباشد.
۲- کسانی که پدر آنها ایرانی است اعم از اینکه در ایران یا در خارجه متولد شده باشند.
۳- کسانی که در ایران متولد شده و پدر و مادر آنان غیر معلوم باشند.
۴- کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آنها در ایران متولد شده بوجود آمده اند.
۵- کسانی که در ایران از پدری که تبعه خارجه است بوجود آمده و بلافاصله پس از رسیدن به سن هجده سال تمام لااقل یک سال دیگر در ایران اقامت کرده باشند، والا قبول شدن آنها به تابعیت ایران بر طبق مقرراتی خواهد بود که مطابق قانون برای تحصیل تابعیت ایران مقرر است.
۶- هر زن تبعه خارجی که شوهر ایرانی اختیار کند.
۷- هر تبعه خارجی که تابعیت ایران را تحصیل کرده باشد.
تبصره- اطفال متولد از نمایندگان سیاسی و قنسولی خارجه مشمول فقره ۴ و ۵ نخواهند بود.
این لایحه تا کنون دو بار توسط شورای نگهبان مورد قبول قرار نگرفته و به مجلس اعاده شده و هوز مجلس در خصوصان تعیین تکلیف ننموده به محض تصویب نهایی اطلاع رسانی می گردد
قانون جدید تابعیت فرزندان مادر ایرانی
