دانستنیهای ثبت احوال ، نحوه صدور گواهي‌‌هاي مرتبط بااحوال شخصيه ،تنها املاک نيستند که ثبت مي‌شوند و داراي سند هستند؛ احوال انسان نيز از اولين روزهاي تولد او در دفاتر ثبت احوال ثبت مي‌شود تا اينکه بعد از مرگ وي شناسنامه او باطل شود. شناسنامه و کارت ملي سند موجوديت اشخاص هستند و تاثير زيادي در اعمال و وقايع حقوقي انسان دارند.
تاريخ، جنسيت و مندرجات شناسنامه در امکان اقامه دعوا، قرارداد بستن، ازدواج و… تاثير دارد به همين دليل در صورتي که ايراد کوچکي در يکي از مندرجات شناسنامه باشد، پيامدهاي بزرگي خواهد داشت. هيچ شخصي نمي‌تواند مستقلا اين ايرادات را برطرف کند چراکه در اين صورت متهم به جعل در سند رسمي خواهد شد. اصلاح اين اشتباهات بايد از مراجع صالح درخواست شود. دانستنیهای ثبت احوال
آشنايي با وظايف ثبت احوال
قبل از آنکه وارد بحث شويم بهتر است با وظايف سازماني که وظيفه ايجاد همه اسناد هويتي مربوط به اشخصاص را به عهده دارد، آشنا شويد.
در کشور ما سازمان ثبت احوال متولي گردآوري چهار دسته اطلاعات اصلي جمعيتي شامل ثبت تولد (ولادت)، ثبت مرگ، ثبت ازدواج و ثبت طلاق است. بر اساس مصوبه سال ۱۳۶۳ مجلس شوراي اسلامي، وظايف سازمان به شرح زير است: ثبت تولد و صدور شناسنامه براي نوزادان؛ ثبت مرگ وصدور گواهي وفات؛ تعويض شناسنامه و ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات؛ صدور گواهي ولادت براي شهروندان خارجه، تنظيم دفاتر ثبت کل وقايع و نام خانوادگي و تهيه آمارهاي جمعيتي.
ثبت ولادت
اشخاصي كه مي‌توانند براي كودك تقاضاي شناسنامه کنند شامل پدر يا جد پدري؛ مادر در صورت غيبت پدر؛ وصي، قيم و امين؛ اشخاصي كه قانوناً عهده‌دار نگهداري طفل هستند؛ متصدي يا نماينده موسسه‌اي كه طفل به آنجا سپرده شده است؛ صاحب واقعه كه سن او از 18 سال تمام به بالا باشد، مي‌شود.
ولادت هر طفل در ايران اعم از اينكه پدر و مادر ايراني يا خارجي باشند بايد ظرف مدت 15 روز از تاريخ ولادت به اداره ثبت احوال و ولادت اطفال ايراني مقيم كشورهاي خارجي به كنسولگري محل اقامت يا به نزديكترين كنسولگري اعلام شود و پس از اعلام ولادت اگر طفل ايراني باشد، شناسنامه‌اي با مشخصات وي صادر و تحويل پدر و مادرش مي‌شود و در صورت خارجي بودن طفل گواهي ولادت صادر و تحويل والدين كودك مي‌شود. دانستنیهای ثبت احوال
هر شناسنامه‌اي داراي يك شماره مخصوص خواهد بود كه شماره شناسنامه شخص صاحب شناسنامه است و اين شماره بايد در همه مدارك مربوط به ثبت احوال وي قيد شود. ثبت ولادت يا به گواهي پزشك يا ماماي رسمي يا به تصديق موسسه‌اي كه كودك در آنجا متولد شده يا شهادت دو شاهد انجام خواهد شد .
ثبت وفات
وفات هر شخصي اعم از ايراني و خارجي و همچنين ولادت طفلي كه مرده به دنيا آمده است بايد بلافاصله به اداره ثبت احوال اعلام شود و مراتب فوق در مورد ايرانيان مقيم خارج به نزديكترين كنسولگري اعلام مي‌شود و گواهي فوت به هر كس كه متقاضي باشد تسليم مي‌شود. فوت بايد به گواهي پزشك يا دو نفر شاهد باشد و مهلت اعلام فوت براي اخذ گواهي 10 روز از تاريخ فوت است . فوت غايب مفقود‌الاثر براي صدور گواهي فوت، با حكم قطعي موت فرضي صادره از دادگاه صورت ميگيرد.
دادگاه صالح رسيدگي به تغيير تاريخ تولد
اگر در مورد تاريخ تولدي که در شناسنامه درج شده است، اعتراضي وجود داشته باشد، حل اعتراض برعهده دادگاه‌هاي عمومي محل صدور شناسنامه است. دعاوي مربوط به تغيير تاريخ تولد مندرج در شناسنامه تحت دو عنوان مطرح و مورد رسيدگي قرار ميگيرد: 1. ابطال شناسنامه 2. تصحيح شناسنامه.
دعواي ابطال شناسنامه زماني مطرح مي‌شود که مثلا خواهان مدعي باشد، شناسنامه متعلق به او نيست بلکه متعلق به خواهر يا برادر متوفي او است يعني بعد از فوت خواهر يا برادر، والدين وي شناسنامه را باطل نكرده و آن را پس از تولدش به او اختصاص داده‌اند؛ در نتيجه سن واقعي او با سن مندرج در شناسنامه متفاوت است و تقاضاي وي در دادخواست ابطال شناسنامه فعلي و صدور شناسنامه‌اي جديد با مشخصات واقعي است .اما در دعواي تصحيح شناسنامه متقاضي مدعي است كه شناسنامه متعلق به خودش است ولي بر اثر اشتباه مامور ثبت، سن واقعي او در شناسنامه قيد نشده است .هدف از طرف دعوا براي تغيير تاريخ تولد، معمولا استخدام، ادامه تحصيل يا شركت در مسابقات ورزشي و در مورد بانوان ازدواج است. واقعيت امر آن است كه طرح اين نوع دعاوي جز در موارد ضروري و اضطراري صحيح نبوده و موجب تزلزل اسناد رسمي از جمله اسناد سجلي مي‌شود، بنابراين براي جلوگيري از طرح بي‌رويه اين‌گونه دعاوي «قانون حفظ اعتبار اسناد سجلي و جلوگيري از تزلزل آنها» در سال 67 تصويب شد. به موجب اين قانون صاحب شناسنامه فقط يك‌بار در طول عمر خود و آن‌هم در صورتي كه اختلاف سن واقعي وي با سن مندرج در شناسنامه بيشتر از پنج سال باشد و كميسيون متشكله نيز آن را تاييد کند، مي‌تواند شناسنامه خود را اصلاح کند.
سازمان متولي صدور شناسنامه
سازمان ثبت احوال كه زير مجموعه وزارت كشور است موظف به ثبت وقايع حياتي هر فرد اعم از ولادت، ازدواج، طلاق، رجوع، بذل مدت و وفات است. صدور شناسنامه و تسليم آن به متقاضي نيز در رديف وظايف اين سازمان قرار دارد.
رفع اشتباه ناشي از تحرير شناسنامه
چنانچه بر اثر اشتباه مامور ثبت احوال، در مندرجات شناسنامه اشتباهي رخ دهد مثل جابه‌جا شدن يک نقطه يا از قلم افتادن يک کنگره (دندانه)، خود شخص حق ندارد آن را تصحيح کند بلکه بايد به هيات حل اختلاف اداره ثبت مراجعه کند. در مقر هر اداره ثبت احوال، هياتي به نام هيات حل اختلاف تشكيل مي‌شود كه به امور زير رسيدگي مي‌كند:
– تصحيح اشتباهات مندرج در دفاتر ثبت كل
– ابطال اسناد و شناسنامه‌هايي كه بيگانگان مورد استفاده قرار داده‌اند.
– رفع اشتباهات ناشي از تحرير ضمن ثبت وقايع
– ابطال اسناد مكرر و يا موهوم و تصحيح اشتباه در ثبت جنس صاحب سند و تغيير نام‌هاي ممنوع
– حذف كلمات زايد، غيرضروري يا ناشي از اشتباه در اسناد سجلي
– تصميماتي که هيات‌هاي حل اختلاف ميگيرد، قابل اعتراض است. معترض براي شکايت از اين تصميمات، بايد به دادگاه‌هاي عمومي محل اقامت خواهان برود. رايي که از دادگاه در نتيجه اين اعتراض صادر مي‌شود نيز قابل تجديدنظرخواهي است. چنانچه شناسنامه در خارج از كشور صادر يا در ايران صادر و صاحب شناسنامه مقيم خارج از كشور باشد رسيدگي به دعواي مطروحه در دادگاه عمومي تهران به عمل مي‌آيد.
ثبت ازدواج و طلاق
صاحبان دفاتر اسناد رسمي مكلفند وقايع ازدواج و طلاق و رجوع را در دفاتر خود ثبت و مراتب را به اداره ثبت احوال محل اطلاع دهند. اين وظيفه در خارج از كشور به عهده نزديكترين كنسولگري است. اداره ثبت مكلف است همه وقايع ازدواج و طلاق و رجوع و بذل مدت و فسخ نكاح و تعدد زوجات را در دفاتر مخصوصي منعكس و سپس به شناسنامه انتقال دهد.بايد بدانيد که ازدواج و طلاق غير مدخوله در شناسنامه المثني درج نخواهد شد. افشاي اين اطلاعات نيز در دفاتر ثبت احوال جز براي صاحب سند و مقامات قضايي و دولتي ممنوع است. دانستنیهای ثبت احوال
