آنچه از حق و حقوق مالی زن باید بدانید ، در هر زمانی که قانونی بوجود می آید و حقی را برای کسی ایجاد می کند در مقابل آن حق ، تکلیفی برای شخص مقابل ایجاد می شود بر اساس قوانین مدنی و خانواده تکالیف مالی در خانواده همیشه بر عهده مرد است.یکی از این تکالیف حقوق مالی زن در ازدواج دائم است که مهر المسمی است. مهر المسمی همان مالی است که در عرف به آن مهریه می گویند و در هنگام عقد نکاح بنا به توافق طرفین مشخص می‌شود.
حال اگر در زمان عقد نکاح ، صحبتی از مهریه به میان نیاید و عقد بدون تعیین مهریه بسته شود چه باید کرد؟ آیا زن مستحق دریافت مهریه خواهد بود یا خیر اگر مهریه به او تعلق بگیرد چطور باید تعیین شود ؟
– مهر المثل چیست
اين نوع مهر، مهري است كه مقدار و ميزان آن ضمن عقد نكاح تعيين نشده است، بلكه به موجب قرارداد و يا عرف و عادت و وضعيت زن از لحاظ سن– زيبايي– تحصيلات – موقعيت خانوادگي و اجتماعي و غيره تعيين مي‌شود. طرفين عقد يا شخص ثالث كه اختيار تعيين مهر به موجب عقد به او واگذار شده است، مي‌توانند با توافق به هر ميزان كه بخواهند آن را تعيين نمايند. اين مربوط به زماني است كه طرفين اين اختيار تعيين مهر را به يكديگر يا شخص ثالث داده‌اند، ولي مواردي غير از مورد فوق در قانون مدني احصاء شده است كه زن مستحق مهر المثل است و آنها عبارتند از:
طبق ماده ۱۰۸۷ ق.م، هرگاه مهر در عقد تعيين نشده باشد و قبل از تراضي بر مهر معين بين زوجين نزديكي واقع شده باشد.
هرگاه عدم مهر در عقد شرط شده باشد و قبل از تراضي زوجين بر مهر نزديكي واقع شود (ماده ۱۰۸۷ ق.م).
طبق تصريح ماده ۱۱۰۰ ق.م: «هرگاه توافق طرفين در مورد مهر المسمي به جهتي از جهات باطل باشد، مثل عدم قابليت تملك مالي تعيين شده و يا مبهم بودن آن، در اين صورت نيز زوجه مستحق مهر المثل خواهد بود». آنچه از حق و حقوق مالی زن باید بدانید
طبق تصريح ماده ۱۰۹۹ ق.م: «چنانچه عقد نكاح باطل و زن جاهل به بطلان بوده باشد و در اثر عقد نكاح باطل، زن اقدام به نزديكي كرده باشد، مستحق مهر المثل خواهد بود».
در خصوص اينكه در تعيين قيمت مهر المثل، قيمت روز بايد در نظر گرفته شود يا زمان نزديكي، بين فقهاي اسلامي اختلاف نظر وجود دارد، ولي نظريات مشهور فقهاي اماميه زمان نزديكي است؛ زيرا معتقدند همان روز ميزان مهريه بر ذمه تعلق مي‌گيرد. آنچه از حق و حقوق مالی زن باید بدانید
لازم به ذکر است که در تعیین مهرالمثل وضعیت زن و اماثل و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته میی‌شود (ماده 1091 قانون مدنی) ولی در تعیین مهرالمتعه وضعیت مرد از حیث فقر و غنا لحاظ می‌گردد. (ماده 1094 قانون مدنی)
نفقه چیست
نفقه یکی دیگر از حقوق مالی زن است. نفقه مطابق قانون عبارت است از مسکن، البسه، غذا و اثاث البیت که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و خادم در صورت عادت زن به داشتن یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضا. درصورتی زن مستحق نفقه است که پس از انعقاد عقد نکاح از شوهر تمکین کند.
درصورت استنکاف مرد از پرداخت نفقه زن می تواند از دادگاه الزام شوهر را به پرداخت نفقه درخواست کند. در این حالت دادگاه میزان نفقه را معین و شوهر را به پرداخت آن محکوم می‌کند. اگر اجرای حکم دادگاه مبنی بر محکومیت شوهر به پرداخت نفقه ممکن نباشد زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند.
اجرت المثل چیست
اجرت المثل یکی دیگر از مفاهیمی است که با حقوق مالی زن در ارتباط است. در این راستا چنانچه زن کارهایی که شرعاً برعهده او نبوده است به قصد عدم تبرع انجام داده باشد مستحق اجرت المثل است.
در این صورت هنگامی که مرد درخواست طلاق کند، زن می‌تواند قبل از صدور گواهی عدم سازش و یا بعد از آن درخواست اجرت المثل کند. در این صورت دادگاه میزان آن را توسط کارشناس معین و حکم به پرداخت آن می کند. اما قانون و رویه قضایی برای تعلق اجرت المثل به زن شرایطی تعیین کرده است.بدین صورت که:
الف: مرد درخواست طلاق کرده باشد. مگر اینکه تقاضای طلاق زوج، مبنی بر تخلف زن از انجام وظایف زوجیت یا سوء رفتار یا اخلاق زوجه باشد که در این صورت مانع از استحقاق اجرت المثل خواهد بود.
ب: زوجه نباید به قصد تبرع اقدام به انجام کارهای منزل کرده باشد.
ج: ضمن عقد نکاح یا قرارداد دیگری برای انجام کارهای منزل برای زن اجرت المسمی تعیین نشده باشد.
لازم به ذکر است دادگاه با ارجاع امر به کارشناسی، حق الزحمه زن را مشخص می‌کند.
ارث زن از مرد
اما ارث یکی دیگر از انواع حقوق مالی است که به زن نیز تعلق می گیرد. ارث مالی است که در صورت فوت شخصی، بستگان نسبی یا سببی از اموال شخص متوفی می‌برند.
زن در صورتی که برای شوهرش فرزندی باشد یک هشتم اموال منقول و قیمت اموال غیر منقول او را به ارث می‌برد و در صورتی که شوهر فرزند نداشته باشد مستحق یک چهارم اموال او به عنوان ارث است.
حقوق مالی زن در نکاح منقطع
یکی دیگر از حقوق مالی زن در ازدواج موقت مهریه است و باید در هنگام عقد تعیین شود و گرنه موجب بطلان عقد نکاح موقت خواهد بود.
در نکاح موقت زن مستحق نفقه نیست مگر این که پرداخت آن شرط شده باشد.
زن در نکاح منقطع استحقاق اجرت المثل نخواهد داشت چرا که یکی از شروط پرداخت آنها درخواست طلاق از طرف شوهر است حال آن که “طلاق ” اصلا در نکاح موقت مطرح نمی‌شود. – در صورت فوت شوهر، زنی که به نکاح منقطع همسر متوفی بوده است، ارث نمی‌برد و شرط خلاف آن ( یعنی ارث بردن زن در نکاح موقت) بی اعتبار است.
